http://www.aa.com.tr/tr/haberler/279995--diyarbakir-surlari-unesco-yolunda
UNESCO Dünya Miras Listesine Başvuru Dosyası Hazırlama ve Alan Yönetim Plan Çalışması:
2000 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan Diyarbakır Kalesi’nin asıl listeye alınması için çalışmalar 2011 de Kültür Bakanlığı ve Büyükşehir Belediyesinin ortak çalışması ile tespit edilen alan sınırının bakanlıkça kabul edilmesi ile başlamış oldu. Alan Sınırının onayı ile Ocak 2012 tarihinde Diyarbakır’ daki kurumların ve Büyükşehir Belediyesinin ortak kararı olarak Arkeolog Nevin Soyukaya Alan Başkanı olarak bakanlık oluru ile atandı.
Çalışmaların tek bir merkezden sürdürülmesi için Haziran 2012 de Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı bünyesinde Alan Yönetim Birimi kuruldu. Bu birimde Arkeolog, Şehir plancısı, Peyzaj mimarı, Mimar ve bir çevirmen görev aldı.
Diyarbakır Kalesi’nin Dünya Miras Listesine girmesi için adaylık dosyası hazırlama süreci ile birlikte eş zamanlı olarak Miras alanının koruma, yönetme ve planlama esaslarınında bulunduğu AlanYönetim Planı hazırlama sürecide başlatıldı.Bu süreçte planın hazırlanması için alanda yetkili ve sorumlu olan tüm kurum ve kuruluşlara katılımcılık esasına dayanan çalışmalar yürütüldü.
Miras Alananın tanıtımı ve alanla ilgili görüşlerin alınması için 11-14 Nisan tarihleri arasında Unesco’ya Tarihi kaleler ile ilgili olarak danışmalık yapan ICOFORT Diyarbakır toplantısı düzenlendi. Toplantı esnasında katılımcılarla yapılan görüşmeler ve alanda yapılan gezi ve incelemeler sonucu Miras alan sınırı revize edilip, varlığın ‘’Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Kültürel Peyzajı’’ olarak Dünya Miras Listesine başvurulmasına karar verildi. Çünkü Hevsel bahçelerinin kentin varlığını devam ettirmesinde ve 7bin yıl boyunca kesintisiz yaşamın sürmesindeki en büyük etken olduğu bilinmektedir. Tarih boyunca kent ve Dicle nehrinin beslediği, var ettiği Hevsel Bahçeleri kopmaz bir birliktelik ile varlıklarını sürdürmüşlerdir. Bu nedenle Hevsel bahçelerinin kentten ve kentin çevrelediği tahkimattan ayırmak imkânsızdı. Kalenin ve Hevsel bahçelerinin oluşturduğu peyzaj bir Dünya Mirası olmayı haketmektedir.
Alan sınırı ve Miras alan sınırı üzerinde yapılan revizeler Bakanlığın Ekim 2013 tarihli yazısı ile kabul edilerek nihai Miras Alan Sınırı belirlenmiş oldu.
Hazırlanan UNESCO başvuru dosyasında varlık ilk 5 kriterden başvuru yapmıştır. Kriterler de Kalenin üzerinde kurulu platonun kullanılarak eşsiz bir tahkimat kurmadaki insan dehasını Hevsel bahçelerinin kente ve kaleye yaptığı peyzajın önemi, kentte egemen olan tüm medeniyetlerin izlerinin hala görülebildiği ve kale üzerinde yer alan yazıt ve figürler ile bir medeniyetler müzesi olduğu kanıtlanmaya çalışılmıştır.
Kentin kuruluşundan bu yana coğrafik olarak stratejik bir noktada olduğu tarih boyunca bilinmektedir. Bölgeye hakim olan tüm enemli medeniyetler kenti merkez seçip buradan tüm bölgeyi hakimiyet altına almayı başarmışlardır. Hurrilerin yerleşip geliştiği, Romanın Mezopotamyadaki doğu sınırı, Artuklu ve Akkoyunlu devletlerinin başkenti ve aynı zamanda bilim ve sanatın ortaya çıkış merkezi ve en son olarakta Osmanlı devletinin beylerbeyinin Amid eyaleti…...
Tüm bu önemli noktalar birleştiğinde Diyarbakır tarihten günümüze ulaşmış ender kentlerden biri olduğu ve artık hakettiği noktada olması gerektiği düşünülmektedir.
Kent bu eşsiz varlığı ile bir Dünya mirası olmayı haketmektedir. Bu amaçla hazırlanan Dünya Miras Listesi başvuru taslak dosyası bakanlık üzerinden Eylül 2013 tarihinde UNESCO Dünya Miras merkezine ulaştırılmış, nihai dosya ise Ocak 2014 tarihinde Dünya Miras merkezine iletilmiştir.
Varlık Alanı için hazırlanan başvuru dosyası Şubat 2014 tarihinden itibaren 2015 yılına kadar UNESCO’nun ilgili komiteleri tarafından incelenecektir.Bu süre içerisinde UNESCO uzmanları tarafından belirli tarihlerde Miras Alanı ile ilgili alanda incelemeler yapılacaktır.Yapılan bu çalışmalar sonucu Miras Alanının Dünya miras Alanı olup olmadığına karar verilecek ve Haziran 2015 tarihinde karar ilan edilecektir. Bu tarihe kadar Diyarbakır tüm heyecanıyla bir Dünya Mirası olmayı beklemektedir.
Nejla Akdemir
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi
Alan Yönetim Birimi